آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی صبح روز دوشنبه ٢٧ مهر در دیدار با جمعی از فعالان حوزه معماری و شهرسازی کشور به مناسبت روز جهانی معماری، ضمن خوشامدگویی و تبریک به مناسبت این روز گفت: توجه به استانداردها در معماری و ساختمان‌سازی از موضوعات ضروری کشور است و معماران خوب کشور باید این مهم را نه‌تنها به دانشجویان که خود مشغول تحصیل و تحقیق و آموزش هستند، بلکه به مردم نیز آموزش دهند و ضرورت آن را به فرهنگ عمومی تبدیل کنند.
ایشان توجه به «سبک علمی روز» در همه نیازهای شهرسازی و معماری را ضرورت امروز خواند و گفت: در کشور برای گسترش آموزش‌ها، همه ظرفیت‌ها را داریم و می‌توانیم با تجربه‌های داخلی و استفاده از پیشرفت‌های دنیا، از بهترین روش‌ها در ساخت‌وسازها استفاده کنیم.
وی ادامه داد: در گذشته مصالح سنگینی در ساختمان‌ها به کار می‌رفت و می‌رود و مسئله شهرسازی و معماری امری سلیقه‌ای و دیمی بود اما امروز دیگر نمی‌شود بی‌نظم ادامه داد و باید شهرها و روستاهایمان را برای سال‌های طولانی آینده طراحی کنیم. آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، استفاده از پیشرفت‌های دنیا را در فضای کنونی که برای کشور ایجاد شده، ممکن و حتی آسان خواند و گفت: درحال‌حاضر اکثر شرکت‌های مؤثر دنیا در همه بخش‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند که در آینده ایران حضور داشته باشند.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، این حالت را قابل قیاس با دو، سه سال پیش ندانست که به بهانه تحریم‌های ظالمانه، راه تعامل ایران با دنیا را بسته بودند و در ادامه سخنان خویش با ارائه تحلیلی از روند مذاکرات هسته‌ای در دولت یازدهم، گفت: البته بعضی‌ها در داخل که حیات سیاسی خویش را در حاشیه‌سازی می‌بینند، به فرزندان ایران که خون دل می‌خوردند و در گفت‌وگو با مذاکره‌کنندگان ارشد شش کشور از حق ایران دفاع می‌کردند، انواع توهین‌ها و تهمت‌ها را نثار می‌کردند که هنوز هم ادامه می‌دهند!
ایشان با ابراز امیدواری از آینده درخشان ایران در سایه حضور جوانان تحصیل‌کرده، گفت: اگرچه ایران را هشت سال در همه زمینه‌ها عقب انداخته‌اند، اما دولت در دو سال اخیر تلاش کرده است که اولا جلو گسترش عقب‌ماندگی‌ها را بگیرد و ثانیا حقیقت ایران را به جهانیان نشان دهد.
آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی به جوانان دانشجو در رشته‌های معماری و عمران توصیه کرد که با دقت و علاقه بیشتری تحصیل کنید، چون وضعیت ایران و ساختوسازهای شهرهایش در آینده به علم و عمل شما بستگی دارد و باید با توجه به شرایط خاص در ایران که منطقه‌ای زلزله‌خیز هم هست، برای عمران و معماری با رعایت همه نیازهای حالت بحران، برنامه‌ریزی کنید.
در ابتدای این دیدار، مهندس فریدون رضوی‌کیا، رئیس بنیاد علمی، پژوهشی معماری و شهرسازی- مهندس سعید سادات‌نیا، عضو هیأت‌مدیره انجمن صنفی مهندسان مشاور معمار و شهرساز- دکترمصطفی بهزادفر، عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت و نایب‌رئیس انجمن طراحان شهری- مهندس امیرحسین نیکدل، رئیس کانون معماران و شهرسازان جوان- دکتر رضا ایرانی‌بهبهانی، عضو هیأت امنای انجمن مفاخر معماری ایران و مهندس حمیدرضا ناصرنصیر، دبیر کانون مهندسان معمار دانشگاه تهران، به سخنراني پرداختند. مهندس سعید سادات‌نیا، عضو هیأت‌مدیره انجمن صنفی مهندسان مشاور معمار و شهرساز، در این جلسه ضمن ارائه گزارشی از مجموعه برنامه‌های روز جهانی معماری و روز جهانی شهرسازی که در سراسر کشور در حال برگزاری است، گفت: معماری امری کیفی است و موجب ارتقای زندگی جمعی و پاسداری از محیط زیست می‌شود. معماران برجسته با لحاظ‌کردن این چارچوب فعالیت می‌کنند و معماری ما بر اساس این رویکرد در راستای ارتقای کیفیت حرکت می‌کند؛ هرچند به این موضوع کمتر پرداخته شده است. ما سال‌هاست که درگیر مسائل علمی و کمّی شده‌ایم و از کیفیت به دور افتاده‌ایم. کیفیت از حوزه تدریس و پایه‌گذاری حذف شده است. تعداد مؤسسات آموزشی بسیار زیاد است و متأسفانه فارغ‌التحصیلان بی‌کار هستند. کمیت‌ها بر کیفیت‌ها اثر گذاشته است. متأسفانه همه جا شکایت است که چرا وضع به این شکل درآمده است و همه نیز معماران و شهرسازان را مقصر می‌دانند. این مشکل از آنجایی ناشی می‌شود که بستر درستی برای کار شکل نگرفته است، بسترهایی که بتواند ارتقای کیفیت را بر مبنای توسعه پیش ببرد. در سال‌های اخیر نیز بیشترین فشار بر حوزه معماری وارد شده است و ما نیمی از توانمان را از دست داده‌ایم. بسیاری از معماران پیش‌کسوت و همین‌طور جوان‌ها از این حرفه خارج شده‌اند. اینها سرمایه‌های ملی هستند که متأسفانه از بین می‌روند. معماران ایرانی جمعه پیش در ترکیه هفت جایزه را در بخش آسیایی برده‌اند ولی در ایران معماران و شهرسازان ما جایگاه لازم را ندارند. در همه زمینه‌ها تفاوت و خلأ جدی بین جایگاه کیفی و امر مادی وجود دارد. حق‌الزحمه معماران ایرانی پایین است و این صدمات جدی به اهالی این حرفه زده است. برای اینکه در مقیاس جهانی پاسخ‌گو باشیم، باید در گستره ملی شرایط خوبی داشته باشیم و حق‌الزحمه ما نیز همچون معماران سایر کشورها باشد. باید بسترهای توانمند‌سازی معماران و شهرسازان را به وجود آوریم و اولویت را به کیفیت بدهیم. همین‌طور در تربیت جوان‌ها باید این ارزش کیفی را به وجود آوریم. تغییر نگاه از کمیت به کیفیت و گره‌گشایی از مسائل و مشکلاتی که وجود دارد، می‌تواند مردم، معماران و شهرسازان را به آینده امیدوار کند.
دکتر مصطفی بهزادفر، عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت و نایب‌رئیس انجمن طراحان شهری ایران نیز گفت: معماری و شهرسازی حرفه، هنر و دانشی است که به کیفیات محیطی عرصه‌های بیرون و درون می‌پردازد. کمیت وقتی بالا می‌رود، کیفیت را پایین می‌آورد. در همه جای دنیا هم چنین است. یک زمانی با توجه به افزایش جمعیت باید پاسخ‌گو می‌بودیم و نیاز مسکن را تأمین می‌کردیم اما امروز مسئله‌ای که دامن‌گیر همه شهرهای بزرگ ایران و به‌خصوص پایتخت است، این است که توسعه شتابان شهرهای ما را هم‌هویت با ویژگی‌هایی کرده است که جامعه ما با آن سازگار نیست. همه شهرهای ما بعضی از الزامات زیستی که از قبل داشته‌اند، مثل تعلق خاطر، یگانه‌تنی، حضور و آرامش نسبی را از دست داده‌اند.
در ادامه مهندس امیرحسین نیکدل، رئیس کانون معماران و شهرسازان جوان، نیز ضمن تأکید بر لزوم تشکل جوانان معمار و شهرساز، گفت: کانون معماران و شهرسازان جوان در مردادماه سال ١٣٨٨ فعالیت خود را آغاز کرد و درحال‌حاضر این کانون در ٢٠ استان کشور مشغول فعالیت است که در بین تشکل‌های غیردولتی نمونه کم‌نظیری است. وی به دو محور لزوم اعتماد به توان و خلاقیت جوانان و اشتغال جوانان اشاره کرد و گفت: در گذشته معماری ایران در دنیا حرف‌های بسیاری برای گفتن داشته است. اما به صرف تقلید از فرم‌های گذشته نمی‌توانیم معماری ایرانی جدیدی با همان ویژگی‌ها بسازیم. دوران جدید نیازمند راه‌حل‌های جدید برای حل مشکلات است. در نتیجه معماری ما باید توان رقابت با معماری دنیا را داشته باشد. متأسفانه درحال‌حاضر به نسل جوان اعتماد کافی وجود ندارد. استدعا دارم به مسئولان و تصمیم‌گیران توصیه کنید به جوانان میدان بدهند.
وی همچنین افزود: درحال‌حاضر بیش از هزاروصد دانشگاه و مرکز آموزش عالی در سطح کشور مشغول آموزش رشته معماری و شهرسازی است که خروجی به‌روزشده‌ای از تعداد فارغ‌التحصیلان این رشته وجود ندارد. افزایش بدون برنامه مهندسان معمار و شهرساز در بازار اشتغال، زنگ خطری برای آینده این رشته به شمار می‌آید و موجب تضعیف جمعی فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها در آینده‌ای نزدیک خواهد شد. وی در پایان اضافه کرد: از همین امروز باید نسبت به تأمین آینده معماران و شهرسازان جوان در بازار کار برنامه‌ریزی کنند چراکه جوانان آینده‌سازان کشور هستند. دکتر رضا ایرانی‌بهبهانی، عضو هیأت امنای انجمن مفاخر معماری ایران، نیز در سخنانش گفت: سپاسگزارم که با طرح دانشگاه آزاد اجازه دادید کتاب به عمق روستاها برود. اما امروز باید به وضعیت کیفیت آموزش عالی نیز بپردازیم. بیش از ٨٠٠ دانشگاه معماری داریم که برای جمعیتی حدود ٧٠ میلیون نفر، بیش از اندازه است.
وی افزود: نکته مهم دیگر وضعیت بد فضای شهری ما خصوصا در کلان‌شهر‌هاست. تهران با ساختوسازهای بی‌رویه و بی‌برنامه و خارج از مصوبات تصویب‌شده در حال خفه‌شدن است. کوشش برای جابه‌جایی تهران ممکن نخواهد شد اما راهکارهایی هست که کلان‌شهر‌ها از این وضعیت بی‌آبی، بی‌نوری و بی‌آفتابی نجات پیدا کنند. بلایی که سر کلان‌شهرهای ما آمده باعث خواهد شد دیگر شهرها قابل‌سکونت نباشند. امیدوارم زمان را از دست ندهیم و روزی نیاید که دیگر هیچ راهکاری وجود نداشته باشد.