به گزارش ایرنا ،این دسته از کشاورزان به ارزش دانش فنی در کنار تجربه گرانبهای پیشینیان و به کارگیری آن در مزرعه و باغ پی برده اند و از مزایای آن در تولید بیشتر و بهتر با بهره وری بالا استفاده می کنند.
خراسان جنوبی مانند بسیاری از استان ها کشور چندین سال متوالی است که از خشکسالی، کمبود آب و بارندگی رنج می برد اما برخی کشاورزان و بهره برداران این استان مرزی و کویری در همین شرایط یکسان با اراده، خلاقیت، نوآوری، ابداع و البته آزمون و خطا و پشت سر گذاشتن تجربه ها به موفقیت های چشمگیر در سطح ملی رسیدند.
این استان علیرغم همه محدودیت های طبیعی و غیرطبیعی در سی و سومین دوره انتخاب و معرفی نمونه های ملی بخش کشاورزی موفق به کسب 14 رتبه برتر شد و از نظر تعداد نمونه های ملی این بخش در سال جاری رتبه دوم کشور را به دست آورد.
میزگردی برای بررسی علل و عوامل این موفقیت و دستاوردهای بخش کشاورزی با حضور تعدادی از کشاورزان نمونه ملی سال جاری، رئیس و معاونان سازمان جهاد کشاورزی استان در محل خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) خراسان جنوبی برگزار شد که مشروح آن را در زیر می خوانید.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: در شرایطی که استان با خشکسالی های چندین ساله دست و پنجه نرم می کند نیروی انسانی در مزرعه نقش اساسی را دارد.
غلامرضا قوسی افزود: اینکه 14 نفر کشاورز و بهره بردار از استان کم آب و درگیر خشکسالی توانستند در سطح ملی بدرخشند شوخی نیست و نشان از همت بلند تولیدکنندگان این استان دارد.
وی تصریح کرد: شرایط اقلیمی، بادهای 120 روزه، تبخیر و تعرق آب، کمبود منابع آبی، کیفیت پایین آب، شوری خاک و خشکسالی، شرایط کار کشاورزی و دامداری را در استان سخت کرده است اما کشاورزان و تولیدکنندگان در همین شرایط توانستند نمونه ملی معرفی شوند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی اظهار داشت: همچنان که در صحبت های وزیر جهاد کشاورزی در مراسم تجلیل از نمونه های ملی نیز اشاره شد کشاورزان و تولیدکنندگان ثابت کردند در این شرایط سخت و بحرانی هم می توان موفق بود.
وی با تاکید بر اینکه با برنامه ریزی دقیق و صحیح می توان تولیدکننده موفق بود گفت: کشاورز استان توانست 27 کیلوگرم زعفران خشک در یک هکتار را تولید کند در حالیکه میانگین حدود چهار کیلوگرم در هکتار است.
قوسی افزود: در این موفقیت ملی تلاش، کوشش و دلسوزی کشاورز و بهره بردار نقش اساسی را داشت و در درجه نخست کشاورز اصطلاح «خواستن توانستن است» را باور کرده است.
وی گفت: کشاورزان ما به این باور رسیده اند که با انگیزه و هدف می توانند در شرایط سخت استان، کار عظیم و جهادی را انجام دهند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی اضافه کرد: فرایند انتخاب کشاورز و بهره بردار نمونه بخش کشاورزی در سطح ملی آسان نیست و حدود یکسال به طول می انجامد.
مدیر هماهنگی ترویج کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در ادامه این میزگرد گفت: شناسایی و معرفی تولید کنندگان برتر بخش کشاورزی یکی از برنامه های مهم مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی است.
شراره شیبانی افزود: در سی و سومین دوره انتخاب و معرفی نمونه های ملی بخش کشاورزی 56 پرونده از استان خراسان جنوبی به ستاد مربوط ارسال شد.
وی گفت: از این تعداد 19 پرونده مربوط به ترویج و تشکل های کشاورزی، 17 پرونده منابع پایه و تولید، هشت پرونده امور دام، طیور، شیلات و آبزیان و بخش های زراعت، باغبانی و صنایع تبدیلی و تکمیلی هر کدام چهار پرونده بوده است.
مدیر هماهنگی ترویج کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی بیان کرد: از مجموع پرونده های ارسال شده 14 کشاورز و بهره بردار استان در سال جاری نمونه ملی معرفی شدند و سال گذشته نیز 10 نفر بودند این در حالیست که بیشتر استان های برخوردار کشور دارای رتبه های تک رقمی بودند.
تولیدکننده نمونه ملی گیاهان دارویی (خارشتر) نیز گفت: پروژه گیاهان دارویی خارشتر یک طرح ملی است که شاید سه دهه اخیر در خصوص آن اقدامات زیادی صورت گرفت اما با شروع آن در سال 93 در خراسان جنوبی چهار سیاست مهم با هدف جلوگیری از خالی شدن مرزها مورد توجه قرار گرفت.
سینا سرحدی افزود: با توجه به بالابودن سرعت توسعه بیابان های استان با همکاری مرکز تحقیقات بخش کشاورزی و باغبانی وزارت جهاد کشاورزی کشت خارشتر در استان شروع شد.
وی گفت: برای کشت خارشتر تجربیات گذشتگان را بررسی کردیم منتها این تجربیات بیشتر در حالت دانشگاهی و مقایس کم در نظر گرفته شده بود.
این تولیدکننده نمونه سال 97، کشت گیاه خارشتر را فوق العاده سخت استقرار دانست و اظهار داشت: مطالعات در خصوص کشت روتین این نوع گیاه 2 سال طول کشید، 2 سال نیز کشت انجام شد اما پاسخگو نبود، در نهایت با تهیه تانک ذخیره و بذر اصلاح شده اسفند 96 خارشتر کشت شد و اردیبهشت ماه امسال نتیجه داد.
وی گفت: این حرکت در سطح وزارتخانه بسیار مهم بود و با استفاده از این روش اکنون می توان مانند گندم، کشت خارشتر را انجام داد یعنی با 100 کیلوگرم بذر خارشتر سه هزار کیلوگرم علوفه خشک، 2 هزار لیتر عرق خارشتر و 10 کیلوگرم ترنجبین در هکتار تولید می شود.
سرحدی تاکید کرد: در کشت گیاه دارویی خارشتر چهار هدف نهایی از جمله علوفه ارزان، جلوگیری از توسعه بیابان، زنبورداری و عرقیات گیاهی مدنظر قرار گرفته است.
مدیریت بهینه مزرعه خارشتر، دستیابی به تولید کمی و کیفی بذر، علوفه خشک و عرقیات خارشتر، مدیریت مصرف آب، استفاده نکردن از سموم شیمیایی، مشارکت در اجرای طرح های کشاورزی در تعامل با مراکز جهاد کشاورزی و پیش بینی برنامه توسعه کشت از جمله شاخص هایی است که این تولیدکننده نمونه ملی گیاهان دارویی در آن موفق عمل کرده است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم گفت: سختکوشی مردم استان و توان کارشناسان، این موفقیت مهم ملی را رقم زد.
مهدی عصمتی پور افزود: بیشتر افرادی که در سی و سومین دوره انتخاب و معرفی نمونه های ملی بخش کشاورزی انتخاب شدند از شهرستان های دارای شرایط سخت تر استان بودند که نشان از همت بلند تولیدکنندگان است.
وی سطح زیرکشت زعفران کشور را 110 هزار هکتار عنوان کرد و گفت: خراسان جنوبی با داشتن 15 هزار هکتار سطح زیرکشت زعفران اما کشاورز نمونه ملی را به خود اختصاص داد؛ این یعنی کشاورزان اگر بخواهند می توانند در شرایط سخت نیز نخست باشند.
مدیرعامل شرکت خدمات مکانیزاسیون بخش کشاورزی درح سربیشه هم گفت: این شرکت تعاونی روستایی پس از ارایه شدن قانون یکپارچه سازی اراضی کشور در سال 74 کار خود را آغاز و بعد از گذشت چندین سال توانست جای خود را بین کشاورزان بخش درح پیدا کند تا جایی که کشاورزی این بخش امروز خود را مدیون فعالیت ها و خدمات این تشکل می داند.
سجاد حیدری افزود: بخش مرکزی درح در 35 کیلومتری مرز افغانستان واقع شده لذا این شرکت سهامی زراعی با فعالیت ها و خدمات خود و رواج کشاورزی نقش بسزایی در تقویت مرزبانی داشته است.
وی بیان کرد: در حال حاضر 450 خانوار سهامدار این شرکت تعاونی و 10 هزار نفر زیر پوشش هستند که از خدماتی از قبیل تهیه و توزیع نهاده های کشاورزی، نهاده های دامی و تامین خوراک دام برخوردار می شوند.
این کشاورز نمونه گفت: بعد از خشکسالی های چندین ساله و عدم بهره برداری مناسب از آب مصرفی، این شرکت برای افزایش عملکرد و صرفه جویی در مصرف آب اقدام به مقابله با این مشکل و تصمیم بر انجام کشاورزی مکانیزه و حرفه ای گرفت که سبب کاهش 60 درصدی مصرف آب شد.
وی اضافه کرد: با توجه به اینکه درآمد حاصل از کشاورزی برای کشاورزان فصلی بوده و مشکلات نقدی آنان کاملا مشهود است لذا خدمات مکانیزاسیون کاشت، داشت و برداشت را به صورت بدهکاری انجام می دهیم و کشاورز بعد از برداشت و فروش با شرکت تسویه می کند.
همچنین در ادامه این میزگرد تولیدکننده نمونه ملی سبزی و صیفی نشایی از شهرستان زیرکوه گفت: سه برادر هستیم که از پنج سال پیش تصمیم گرفتیم مهاجرت معکوس داشته باشیم و در زادگاه خود به کشاورزی بپردازیم.
روح الله رازقی افزود: در حال حاضر به عنوان کشاورز نمونه ملی معرفی شدم در حالیکه ما رقبایی در کشورهای خارجی داریم و باید نسبت به این افراد هم حساسیت نشان داده و با آنها به رقابت بپردازیم.
وی بیان کرد: برخی محصولات کشاورزی از جمله پرتقال زمانی از مصر و ترکیه وارد ایران می شد در حالیکه با همت کشاورزان جلوی واردات گرفته شد و به خودکفایی رسیدیم.
این تولید کننده نمونه کشاورزی گفت: الان در برخی محصولات جالیزی از جمله خربزه و هندوانه رقیب چینی داریم لذا بایستی با افزایش بهره وری جلوی ورود محصولات سایر کشورها به ایران گرفته شود و به خودکفایی برسیم.
وی یکی از دلایل موفقیت خود را مدیریت بهینه و مصرف آب با استفاده از آبیاری تحت فشار نوار تیپ اعلام کرد و گفت: با استفاده از روش آبیاری تحت فشار بهره وری زیاد شد و مصرف آب بسیار پایین آمد.
تولیدکننده نمونه ملی سبزی و صیفی نشایی اضافه کرد: دستیابی به تولید کمی و کیفی محصول خربزه رقم اطلس در سطح هکتار و تغذیه بهینه گیاهی با استفاده از کودهای پایه و ریز مغذی از دیگر دلایل موفقیت من در کشت صیفی نشایی بوده است.
وی با تاکید بر لزوم به کارگیری توصیه های فنی و بهره مندی از تجارب خبرگان کشاورزی و افراد با تجربه اظهار داشت: علم و تجربه در بخش کشاورزی هر دو بسیار مهم هستند در حالیکه هنوز با هم لینک نشده اند.
رازقی تجربیات خبرگان کشاورزی را «تجربه های 100 میلیون تومانی» نامید و گفت: برخی کشاورزان تجربیاتی دارند که نمی توان آن را در کتاب ها و نوشتارها یافت و در واقع می توان آن را فن و فوت کوزه گری دانست.
وی یادآور شد: برای نمونه از خراسان جنوبی به اصفهان رفتم تا پای صحبت پیازکار نمونه بنشینم و تجربیات وی را سرلوحه کار خود قرار دادم که این تجربه ها شاید در هیچ کتاب و کلاس درسی پیدا نشود.
رازقی که موفق به برداشت 30 هزار کیلوگرم در هکتار خربزه نشایی شده است، یکی از مشکلات خود را نبود دستگاه های کشت مکانیزه برای نشا خربزه دانست و از مسئولان جهاد کشاورزی استان خواست در این زمینه وی و سایر کشاورزان استان را حمایت کنند.
وی افزود: تا کی قرار است از دولت گلایه کنیم تا از ما حمایت کند بنابراین باید دست روی زانو گذاشته و بلند شویم، از بس جلوی بانک گلایه کردیم خسته شدیم.
کشاورز نمونه ملی سال 97 گفت: وقتی به پنج سال تجربه کاری خود رجوع می کنم متوجه می شوم حدود 80 درصد مشکل به دلیل نداشتن تجربه کافی، شرایط اقلیمی و از این قبیل بوده که دولت نمی توانسته در آن نقشی ایفا کند.
وی بیان کرد: برخی کشورهای اروپایی کشاورزی بسیار متفاوتی نسبت به ما دارند، بهره وری بسیار بالا و تناژ محصولاتشان زیاد است که باید از تجربیات این کشورها نیز بهره مند شویم.
تولیدکننده نمونه محصول گلخانه ای گل و گیاهان زینتی نیز که موفق به برداشت 250 شاخه گل رز در مترمربع شده است گفت: وقتی یک فرد کشاورز یا تولیدکننده می تواند فرایندی را انجام دهد که نسبت به سطح کشور یا دنیا در موقعیت خوبی قرار بگیرد یعنی بقیه کشاورزان هم می توانند.
محمدهادی موهبتی افزود: کشاورزان نمونه بخش های مختلف در معرفی پتانسیل های یک منطقه نقش مهمی ایفا می کنند همچنین با ارایه روش های مناسب کشت، سایر کشاورزان نیز می توانند از تجربیات آنان برخوردار شوند.
وی بیان کرد: اگر کشاورزی می تواند در یک هکتار 27 کیلوگرم زعفران خشک برداشت کند پس بقیه هم می توانند لذا آنچه مهم است اینکه به این باور برسیم که شدنی است و دلایل عدم موفقیت را باید یافت و برای رفع آن کوشید.
این بهره بردار نمونه یکی از دلایل موفقیت خود را مشارکت در اجرای برنامه های آموزشی، ترویجی، اجرایی و بازدیدهای متخصصین خارجی و داخلی عنوان کرد و گفت: رعایت اصول فنی در گلخانه برای مصرف بهینه انرژی و سیر روش های کاهش مخاطرات کشاورزی از دیگر موفقیت هاست.
وی به اشتغالزایی برای 17 مددجوی ناشنوا در گلخانه اشاره کرد و افزود: دستیابی به تولید کمی و کیفی ارقام رز هلندی، مدیریت بهینه مصرف آب از طریق بهره مندی از سیستم آبیاری قطره ای و وجود سردخانه و سیستم های مجهز بسته بندی محصولات تولیدی از دیگر موفقیت ها بوده است.
موهبتی اظهار داشت: شرایط خراسان جنوبی از نظر کشاورزی به دلیل کمبود آب، شوری خاک، روزهای آفتابی زیاد و سایر با سایر استان ها متفاوت است لذا باید از روش هایی مانند تغییر الگوی کشت و آبیاری های نوین بهره مند شد.
وی گفت: بهترین راهکار برای اینکه بتوانیم حداکثر استفاده را از میزان آب موجود برای اشتغالزایی و تولید ببریم تولیدات گلخانه ای به روش های هیدروپونیک است.
وی ادامه داد: در یک هکتار گلخانه هیدروپونیک حدود 6 دهم تا یک لیتر بر ثانیه نیاز است که این میزان آب بالغ بر 15 نفر اشتغالزایی ایجاد می کند در حالیکه اگر به یک مزرعه گندم منتقل شود اشتغالزایی به نیم نفر در سال در روز می رسد.
تولیدکننده نمونه محصول گلخانه ای گل و گیاهان زینتی گفت: حتی در محصولات کم آبخواه دیگر اگر آب مناسب و مرغوب باشد فقط باید در کشت هیدروپونیک استفاده شود اما اینکه این کار انجام نمی شود به دلیل نداشتن دانش فنی است.
وی تصریح کرد: بسیاری از کشاورزان توانایی مالی بالایی ندارند تا بتوانند سازه های گلخانه ای را احداث کنند یا اینکه خیلی از کشاورزانی که به این موضوع ورود کرده اما موفقیت چندانی نداشته اند علاوه بر فقر دانش فنی از حمایت های انتهایی برخوردار نشده اند.
موهبتی گفت: انتظار اینکه دولت برای همه محصولات خرید تضمینی قرار دهد، را نداریم اما باید روش های مختلفی باشد تا بتوان هزینه تولید محصولات کشاورزی را پایین آورد تا کشاورز در دنیا به رقابت بپردازد و نیاز به واردات نداشته باشیم.
وی تاکید کرد: باید هزینه تولید را پایین آورد و تولید را برای خود اقتصادی کنیم لذا همیشه نباید از دولت انتظار حمایت داشته باشیم اما باید دولت جایی که تنگنا وجود دارد از جمله قوانین سخت و پیچیده از کشاورزان و بهره برداران حمایت کند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم در جمع بندی این میزگرد گفت: این موفقیت ها نشان می دهد در درجه نخست کشاورز و تولیدکننده نباید به سیستم دولتی متکی باشد بلکه باید دنبال نکات علمی، فنی و تحقیقاتی باشد.
غلامرضا قوسی یکی از دلایل اصلی موفقیت در هر حوزه ای را «خواستن» دانست و افزود: هر فرد در هر زمینه ای بخواهد سرمایه گذاری کند باید ابتدا دانش و فن لازم را کسب کند.
وی مدیریت بهینه آب و خاک را از دیگر دلایل موفقیت تولیدکنندگان استان ذکر کرد و گفت: رعایت اصول فنی، به زراعی، تولید محصول با کیفیت، مدیریت بهینه آفات و بیماری ها، برداشت های به موقع و کشت های مکانیزه از دیگر دلایل موفقیت کشاورزان استان است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی بر لزوم حضور فعال تولیدکنندگان در دوره های آموزشی و ترویجی تاکید و بیان کرد: یکی از نیازهای بخش کشاورزی رعایت نکات فنی و حضور مستمر در دوره های آموزشی است.
وی تکمیل زنجیره تولید را از اولویت های مهم جهاد کشاورزی برشمرد و اظهار داشت: حلقه های زنجیره تولید از مزرعه تا سفره و از سفره تا صادرات باید قوی و محکم شود تا در توسعه بخش کشاورزی تاثیرگذار باشد.
قوسی گفت: استفاده از ارقام و نژادهای پربازده، رعایت استانداردهای بین المللی و بهداشتی، به کارگیری نیروی انسانی، تثبیت و ایجاد اشتغال، اجرای طرح های تحقیقاتی، استفاده بهینه از منابع اعتباری از جمله ملاک های انتخاب کشاورز نمونه است.
وی با بیان اینکه طرح های تحقیقاتی به توسعه کشاورزی و تولید کمک می کند یادآور شد: برخی کشاورزان با در اختیار قراردادن اراضی به اجرای طرح های پایلوت کمک می کنند که بدون شک این موضوع نیز سبب توسعه کشاورزی می شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی به پرداخت منابع اعتباری به کشاورزان اشاره کرد و گفت: امسال تسهیلات اشتغال پایدار روستایی و عشایری با کارمزد چهار و 6 درصد پرداخت شد که می تواند در سرمایه گذاری موثر باشد.
وی توجه به الگوی کشت با توجه به شرایط اقلیمی را بسیار مهم دانست و افزود: دانش بومی خیلی جاها راهگشا است و در کنار دانش فنی می تواند مبنایی برای توسعه باشد.
قوسی اظهار داشت: استفاده از ماشین آلات مکانیزه در بخش کشاورزی باید مورد توجه تولیدکنندگان قرار گیرد چون اکنون با دستگاه های قدیمی و سنتی نمی توان به تولید بیشتر و بهره وری بالا دست یافت.