معادن بزرگ به دنبال انرژی‌های پاک هستند

انرژی هاب: با آنکه قیمت نفت در پایین‌ترین سطوح تاریخی خود سیر می‌کند و تامین انرژی یکی از بزرگ‌ترین هزینه‌های عملیاتی شرکت‌های معدنی است، به نظر نمی‌رسد که وضعیت معادن جهان چندان مساعد باشد. هنوز هم شرکت‌های بزرگ جهان به‌دنبال انرژی‌های جایگزینی مانند خورشید و باد می‌گردند.

به گزارش ماین نیوز، این شرایط شاید بر خلاف انتظار برخی از مردم و کار‌شناسان باشد. کاهش قیمت نفت که به‌دلیل افزایش تولید و کاهش تقاضا اتفاق افتاد، به نظر می‌رسید می‌تواند خط پایانی بر جست‌وجو برای سوخت‌ها و منابع انرژی جایگزین بکشد. این روند و جست‌وجو برای یافتن منابع ارزان‌تر و تجدیدپذیر انرژی در زمان اوج قیمت‌های نفت، شدت بیشتری گرفته بود. با این حال، کاهش قیمت‌ها نتوانست تب یافتن راه‌حل‌های تولید انرژی‌های «سبز»‌تر را از بین ببرد.

هزینه‌های انرژی بخش قابل توجهی از مخارج عملیاتی شرکت‌های معدنی را شامل می‌شود. بنابر برآوردهای خوشبینانه، به‌طور متوسط انرژی بین ۲۰ تا ۲۵درصد از هزینه‌های عملیاتی شرکت‌های تولیدکننده محصولات و فلزات معدنی را شامل می‌شود. این رقم برای تولید برخی از محصولات بسیار بیشتر است.

می‌توان اینگونه استدلال کرد که کاهش قیمت نفت باید هزینه‌های عملیاتی شرکت‌های معدنی جهان را کاهش می‌داد. می‌توان اینگونه دلیل آورد که چنین شرایطی به نفع بخش معدن و صنایع معدنی است. این وضعیت به‌ویژه برای کشورهایی مانند چین و هند محتمل‌تر است که از بزرگ‌ترین واردکنندگان نفت خام جهان هستند و بسیاری از معادن و صنایع معدنی خود را با نفت و گاز وارداتی اداره می‌کنند. با این حال، کاهش قیمت نفت حتی در کشورهای تولیدکننده این سوخت فسیلی هم باید به نفع شرکت‌های معدنی باشد.

کار‌شناسان معدنی ادعا می‌کنند که شرکت‌ها زیادی تحت‌تاثیر قیمت‌های پایین نفت نیستند چراکه هزینه‌هایی که شرکت‌ها برای تامین سوخت و انرژی خود می‌پردازند، فقط شامل قیمت‌های واقعی نفت نمی‌شود. بلکه به این رقم باید مواردی مانند مالیات و تعرفه، هزینه‌های پالایش و فرآوری و هزینه‌های حمل تا محل شرکت و کارخانه را اضافه کرد. این هزینه‌های اضافی باعث می‌شود که هزینه انرژی شرکت‌های معدنی بالا برود.

هزینه حمل‌ونقل را شاید بتوان یکی از مهم‌ترین این هزینه‌های اضافی دانست. با توجه به آنکه بیشتر معادن جهان در بیابان‌ها و مناطق دورافتاده قرار دارند، ‌ انتقال نفت یا انرژی برق به آن‌ها بسیار دشوار است و هزینه‌های بسیاری در پی دارد. با توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و به کار گرفتن آن‌ها در کنار معادن، چنین هزینه‌هایی به شدت کاهش پیدا می‌کنند. ضمن آنکه جایگزینی نفت با این دسته از انرژی‌ها، موجب افزایش اطمینان در تامین انرژی شده و شرکت‌ها در مقابل بحران‌های انرژی مقاوم‌تر می‌شوند.

علاوه بر این موضوع، قیمت‌های پایین نفت و انرژی یکی از موضوعاتی است که تنها در کوتاه‌مدت احساس می‌شود و نمی‌تواند در بلندمدت نقش اساسی در تغییر مکانیزم‌های بازی ایفا کند. باوری قوی در بازار شرکت‌های معدنی درباره آینده قیمت نفت وجود دارد؛ به اعتقاد آن‌ها، قیمت نفت نمی‌تواند در بلندمدت بین ۴۰ تا ۵۰ دلار برای هر بشکه باقی بماند. پس اگر شرکت‌ها، برنامه‌ریزی‌های تولیدی خود را براساس نفت ۴۰ دلاری انجام دهند، در آینده با مشکلی جدی مواجه خواهند شد. ضمن آنکه هزینه‌های اضافی فرآوری و حمل نفت با کاهش مواجه نشده است. فارغ از تمام این تحلیل‌ها، مشکل دیگری برای معادن جدید وجود دارد و آن هم زمان بهره‌برداری از فعالیت‌های آن‌ها است. آغاز تولید این معادن دست‌کم بین ۳ تا ۵ سال طول می‌کشد و به همین دلیل نمی‌توانند برای برنامه‌ریزی‌های خود بر نرخ کنونی نفت تکیه کنند.

در حقیقت، منابعی که در حال حاضر در حال توسعه هستند، احتمالا در زمان شروع فعالیت‌های تولیدی خود با قیمت‌های بسیار بالا‌تر نفت مواجه خواهند شد. علاوه بر این شرایط، عمر متوسط یک معدن، ۲۵ تا ۳۰سال بوده و زمان کافی برای یافتن جایگزین‌های مناسب نفت و گاز وجود دارد.

با آنکه صنعت معدن به قیمت‌های پایین نفت خام به‌عنوان یک منفعت کوتاه‌مدت نگاه می‌کند، برای اطمینان از رقابت‌پذیری بلندمدت خود در جست‌وجوی جایگزین‌های دیگر برای تامین انرژی است تا وابستگی خود را از نفت کم کند و در مقابل نوسانات آن مصون شود.

از شرکت‌های بزرگی که در این سال‌ها بر انرژی‌های تجدیدپذیر تمرکز کرده‌اند می‌توان به «ریوتینتو» و «بریک گلد» اشاره کرد. این ۲ شرکت، هم‌اکنون با توجه به مناطق فعالیتی خود از انرژی‌های خورشیدی یا بادی استفاده می‌کنند. گاهی نسبت انرژی‌های پاک یاد شده به کار برده شده از کل انرژی مصرفی این شرکت‌ها به ۲۰درصد هم می‌رسد. در سال ۲۰۱۲ هم گروه آلمانی «کرونیمت ماینینگ ای‌جی» برای ۲ شرکت خورشیدی خود، ماموریتی در معادن کروم خود در افریقای جنوبی تعیین کرد. بنا به گفته «توماس هیل» مدیرعامل این معدن کروم، استفاده از انرژی خورشیدی سبب شده که میزان مصرف گازوئیل در این معدن تا نصف کاهش پیدا کرده و انتشار گازهای گلخانه‌ای هم به‌طور قابل توجهی کاهش یابد.

در حال حاضر کارخانه فولاد «آلاباما» در امریکا حدود ۹۸درصد از برق مورد نیاز خود را از طریق انرژی خورشیدی تامین می‌کند. این کارخانه برای رسیدن به چنین موفقیتی بیش از یک‌هزار پنل خورشیدی طراحی و نصب کرده است. برآورد شده این شرکت در طول عمر سیستم خورشیدی خود ۳میلیارد دلار صرفه‌جویی کند. انرژی خورشیدی بیشتر به این دلیل مورد انتقاد قرار می‌گیرد که بسیار گرانقیمت است. هر چند نمی‌توان از سرمایه‌گذاری‌های سنگین اولیه آن چشم‌پوشی کرد، اما هزینه‌های جاری شرکت‌ها بسیار کاهش پیدا می‌کند و در طول چند سال، منافع اقتصادی آن هم آشکار می‌شود. وضعیت این تولیدکننده فولاد نشان‌دهنده این موضوع است.

کار‌شناسان ظرفیت تولید انرژی خورشیدی «آلاباما» را به سبب میزان بالای تابش خورشید، بسیار خوب برآورد کرده بودند و به همین دلیل بود که به سمت استفاده از انرژی‌های خورشیدی حرکت کردند.

ایران ظرفیت زیادی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر مختلف مانند خورشیدی، بادی، زمین‌گرمایی و ضایعات و زباله‌های شهری دارد. با این حال، به‌دلیل پراکندگی معادن در کشور، نمی‌توان یک نسخه واحد برای تمام آن‌ها پیچید. به‌عنوان مثال، می‌توان زباله‌ها شهری را به عنوان سوخت در کارخانه‌های سیمان استفاده کرد. در بسیاری از مناطق دور از شبکه برق هم امکان ایجاد نیروگاه بادی یا خورشیدی (چه حرارتی و چه فتوولتائیک) وجود دارد. به دلیل این ظرفیت‌هاست که انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توانند جایگزینی برای نفت در تولید انرژی معادن باشند. این موضوع را معاون برنامه‌ریزی و توسعه سازمان انرژی‌های نو ایران (سانا) مطرح کرد.

محمدنژاد سیگارودی ادامه داد: برخی از کشورهای جهان، با آنکه از ظرفیت ایران برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر برخوردار نیستند، توانسته‌اند در این زمینه پیشرفت خوبی داشته باشند. به‌عنوان مثال، در کشور آلمان که تعداد روزهای آفتابی بسیار کمتری نسبت به ایران دارد، ۲۸هزار مگاوات نیروگاه فتوولتائیک کوچک ایجاد شده که بیشتر آن‌ها هم از سوی بخش خصوصی اداره می‌شوند و دولت فقط نقش مشوق و شکل‌دهنده به روند را داشته است. وی معتقد است تولید انرژی از سوی بخش خصوصی منجربه کاهش هزینه‌های دولت و افزایش قدردانی مردم برای این انرژی‌ها می‌شود.

معاون برنامه‌ریزی و توسعه سازمان انرژی‌های نو ایران مزایای مختلفی برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌شمارد که بر اهمیت توجه به این جایگزین‌های نفت می‌افزایند. به گفته او، نخستین مزیت انرژی‌های تجدیدپذیر، نامحدود بودن آن‌ها است. منابع و سوخت‌های فسیلی، ظرفیت محدودی دارند و درآینده نیاز است که جایگزین‌هایی برای آن‌ها یافت شود. مزیت دوم آن‌ها، پاک بودنشان است و برخلاف سوخت‌های فسیلی منجر به آلودگی‌های زیست‌محیطی (به‌ویژه هوا و آب‌های زیرزمینی) نمی‌شوند. آخرین دلیل اهمیت این انرژی‌ها، تنوع‌بخشی به سبد انرژی کشور‌ها و صنایع است که از این طریق می‌توان امنیت تولید انرژی را هم افزایش داد.

محمدنژاد سیگارودی در پایان یکی از مشکلات گذشته توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را هزینه‌های بالای سرمایه‌گذاری، راه‌اندازی و تولید برق به‌وسیله آن‌ها عنوان می‌کند. به گفته او، در گذشته و در مکان‌هایی که شبکه برق وجود داشت، تولید برق از شیوه‌های جدید‌تر، مقرون به صرفه نبود. با این حال، امروزه با توسعه این انرژی‌ها و بهبود فناوری و همچنین تجاری شدنشان، تولید انرژی به این روش‌ها امکان اقتصادی یافته است. ضمن آنکه در مناطق دورافتاده و خارج از شبکه برق (که بیشتر معادن هم در این مکان‌ها قرار گرفته‌اند)، تولید برق به روش‌های پاک، صرفه اقتصادی بیشتری دارد. در هر صورت با تعرفه جدید وزارت نیرو که یکی دو ماه پیش درباره آن تصمیم‌گیری شد، در حال حاضر، بخش خصوصی ضمن آنکه می‌تواند با استفاده از شیوه‌های پاک‌تر به تامین انرژی مورد نیاز خود اقدام کند، می‌تواندبرق مازاد خود را هم به دولت بفروشد. این تصمیم برای بسیاری از صنایع معدنی جذابیت دارد؛ به‌عنوان مثال برای صنایع تولید سیمان که در انتهای فرآیندهای تولیدی آن‌ها، برق دوباره تولید می‌شود.