بحران آب کشور بیش از آنکه ناشی از مشکلات سازه‌ای یا مهندسی باشد، ناشی از بحران و ضعف مدیریتی است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)، بحران آب از بزرگ‌ترین معضلات حال حاضر کشور است که تمامی مسئولان را درگیر کرده و افراد به‌دنبال راه‌کارهایی برای آن هستند و از این رو، هر روز اخبار جدیدی از احیای دریاچه ارومیه، تغییر رویکرد حل مشکل ریزگردها، تأمین آب از کشورهای همجوار یا مبادله آب با نفت به‌گوش می‌رسد.
از این رو، تیمی از استادان و کارشناسان دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران با این اعتقاد که بحران آب در ایران بیش از آنکه ناشی از مشکلات صرف سازه‌ای یا مهندسی باشد، ناشی از بحران و ضعف مدیریتی است و باید بر اساس این رویکرد به تحلیل و تبیین این موضوع پرداخت، پس از سه سال تحقیق روی موضوع مشکلات و چالش‌های آب در ایران به‌ویژه مدیریت منابع آب در کشور و مبادله آن بین کشاورزی و صنعت، ایده بانک آب را به‌عنوان راهکاری برای مدیریت جامع، یکپارچه و پایدار آب در ایران مطرح کردند که این ایده در اسفندماه 1393 در هفته پژوهش در دانشگاه تهران به‌عنوان ایده برتر انتخاب شد.
طاهره شرقی، دانشجوی دکترای توسعه کشاورزی دانشگاه تهران در جلسه دفاع از پایان‌نامه خود در راستای تشکیل بانک آب ایران با بیان اینکه این پایان‌نامه با موضوع تحلیل آثار راهبردی انتقال آب کشاورزی به صنعت و طراحی الگویی برای ساماندهی آن در سال‌های 91 تا 93 به انجام رسید، گفت: برای دستیابی به اهداف، از مدل‌های شبیه‌سازی استفاده شد و در کل به این نتیجه رسیدیم که اگر آب از بخش کشاورزی خارج شود و به بخش صنعت برود، اثرات منفی روی بخش کشاورزی خواهد گذاشت.
وی یکی از متغیرهایی که می‌تواند به وضعیت حال حاضر کمک کند را بهره‌وری آب کشاورزی اعلام کرد و افزود: در مسئله بهره‌وری آب کشاورزی، مشکل ندانستن کشاورز نیست، بلکه کشاورزان کاملاً می‌دانند که سال به سال دسترسی به آب کاهش پیدا می‌کند، حتی مسئله نخواستن بهبود بهره‌وری آب در بخش کشاورزی توسط دولت هم نیست، زیرا دولت نیز با معرفی فناوری‌های جدید و هزینه‌های گزاف سعی بر تسریع روند بهبود دارد.
شرقی با تأکید بر اینکه در مسئله بهبود بهره‌وری آب، مشکل نتوانستن برقراری ارتباط و ایجاد مزیت است، خاطرنشان کرد: باید بتوانیم با تغییر ساختار، بهره‌وری را بهبود بخشیم و ما نیز برای تسریع این روند، پیشنهاد استحصال آب کشاورزی در قالب بانک آب را در این پایان‌نامه ارائه کردیم.
وی ادامه داد: در بانک آب، آب حاصل از بهبود مدیریت و آب باقیمانده سپرده‌گذاری می‌شود و در نهایت به کشاورز درآمد تعلق می‌گیرد و آب به یک کالای اقتصادی تبدیل می‌شود.
دانشجوی دکترای توسعه کشاورزی دانشگاه تهران تصریح کرد: در این بانک خودبه‌خود کشاورزان ناظران دشت‌ها می‌شوند و از احداث چاه‌های غیرمجاز جلوگیری می‌کند، چون آب برایشان تبدیل به یک سرمایه شده و در نتیجه می‌توان گفت آب به یک کالای اجتماعی تبدیل شده است.
شرقی یادآور شد: در این روند رقابت در بهبود بهره‌وری است و از آنجا که کالا مطابق با اهداف زیست‌محیطی است، ما یک کالای زیست‌محیطی نیز خواهیم داشت.
وی با بیان اینکه بانک آب در دنیا وجود دارد، اما نه به‌گونه‌ای که ما طراحی کرده‌ایم، تأکید کرد: در ایران آب یک کالای امنیتی است و با توجه به آنکه کشور ما در یک منطقه خشک واقع شده است، خارج شدن آب از کشاورزی و افزایش بحران آب، تهدیدی در امنیت غذایی کشور است.
شرقی اظهار داشت: ایده ارائه‌شده، تنها روشی است که در آن بهبود بهره‌وری برای کشاورز درآمدزا می‌شود و نه‌تنها هزینه‌ای دربر ندارد، بلکه موجبات حفاظت از دشت را نیز فراهم خواهد کرد.
وی همچنین گفت: با تبدیل شدن آب به سرمایه برای کشاورز و علمی کردن کشاورزی، علاوه بر بهبود روند ضعیف بهره‌وری، در نهایت کشاورزان با تغییر الگوی کشت و کاهش مصرف آب از این سرمایه محافظت خواهند کرد.
دانشجوی دکترای توسعه کشاورزی دانشگاه تهران با عنوان اینکه در این ایده پیش‌بینی می‌شود که جلوی لابی‌های سیاسی نیز گرفته شود و از فروش چاه‌های آب که میلیاردها تومان سود دارد، جلوگیری خواهد شد، افزود: برای به سرانجام رسیدن این طرح، نیازمند حمایت‌های دولتی هستیم و امیدواریم بتوانیم با تبدیل آب به یک کالای اقتصادی، امنیتی، اجتماعی و زیست‌محیطی، موجبات حفظ کشاورزی در کشور را فراهم کنیم./